Αρχικά, σύμφωνα με μια πρώτη εκδοχή σε εκείνο το σημείο υπήρχε ένα εικονοστάσι στη χάρη του Αγίου Γεωργίου, που ο σημερινός προϊστ. του ιερού Ναού αιδ. πρωτ. Δημήτριος Χριστοδουλάκης, πιθανολογεί πως είναι το εικονοστάσι, που υπάρχει ακόμα και σήμερα έξω και δεξιά επί της λεωφ. Εμμ. Πορτάλιου και Αιγαίου γωνία. Το εικονοστάσι αυτό, βρισκόταν στις αρχές του αιώνα, εντός της ιδιοκτησίας του Μουσουλμάνου Αγά Αλή Μεχμέτ Μελεμενάκη, που κατάγονταν από τα γειτονικά Περιβόλια, όπως αναφέρει και ο καθ. θεολογίας κ. Θεόδωρος Ρηγινιώτης.
Την δεκαετία του 1920, οι Ρεθεμνιώτες χριστιανοί θέλησαν να ανακαινίσουν το εικονοστάσι και να το μετατρέψουν σε ιερό ναό, πάλι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Ο ιδιοκτήτης όμως, της περιοχής Αλή Μελεμενάκης, φανατικός Μουσουλμάνος και εχθρικός απέναντι στους Χριστιανούς, δεν επέτρεπε καμιά εργασία μέσα στα όρια της περιουσίας του. Αναγκάστηκε όμως, γρήγορα να αλλάξει γνώμη, όταν τον επισκέφτηκε σε όνειρο ο Άγιος Γεώργιος, ο οποίος τον προέτρεψε να επιτρέψει την ανακαίνιση του εικονοστασίου σε ιερό ναό. Ο Αγάς, συγκλονισμένος από την εμπειρία του οράματος, όχι μόνο υποχώρησε αλλά και χρηματοδότησε την αγιογράφηση της εικόνας, που σήμερα φυλάσσεται στον πρόναο του νέου ιερού ναού, πίσω από το παγκάρι και φέρει την επιγραφή: «Δαπάναις Αλή Μελεμενάκη, 1925».
Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή, που διαβάζουμε σε άρθρο του μακ. προϊστ. του ναού αιδεσ. πρωτ. Δημητρίου Παπαλεβυζάκη στο περιοδικό της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου «Παράκλητος» (τ.5/1972) υπήρχε ιερός ναός από το 1762.
Ο ναός αυτός καταστράφηκε το 1800 από τους κατακτητές. Μέχρι το 1918 ο ναός παρέμενε ισοπεδωμένος, οπότε ευσεβείς κάτοικοι των Περιβολίων θέλησαν να τον οικοδομήσουν ξανά. Συνάντησαν όμως, την άρνηση των περιοίκων Τούρκων. Ιδίως, σύμφωνα και πάλι με τη δεύτερη αυτή παράδοση, ο γειτνιάζων οθωμανός Μεχμέτ Μελεμενάκης αρνούνταν πεισματικά. Κάποια νύχτα άγνωστοι τον δολοφόνησαν στην οικία του. Το γεγονός συνδυάστηκε με την άρνησή του να ανοικοδομηθεί εκεί ξανά ο ναός του Αϊ Γιώργη. Το γεγονός αυτό κυρίευσε με φόβο τους Τούρκους της περιοχής, οι οποίοι μεταφέρθηκαν εντός των τειχών της πόλης και οι Χριστιανοί βρήκαν την ευκαιρία να ανοικοδομήσουν τον ιερό ναό, ο οποίος περατώθηκε το 1925. Την άποψη αυτή δεν μπορούμε να την ελέγξουμε ως ακριβή και μάλλον πρόκειται απλά για κάποιο θρύλο, καθώς στον ναό υπάρχει η εικόνα, που αφιέρωσε ο Μελεμενάκης στον Άγιο Γεώργιο, γεγονός που αποδεικνύει πως ισχύει η πρώτη εκδοχή, αυτή του οράματος του Αγά.
Ο ναός αυτός καταστράφηκε το 1800 από τους κατακτητές. Μέχρι το 1918 ο ναός παρέμενε ισοπεδωμένος, οπότε ευσεβείς κάτοικοι των Περιβολίων θέλησαν να τον οικοδομήσουν ξανά. Συνάντησαν όμως, την άρνηση των περιοίκων Τούρκων. Ιδίως, σύμφωνα και πάλι με τη δεύτερη αυτή παράδοση, ο γειτνιάζων οθωμανός Μεχμέτ Μελεμενάκης αρνούνταν πεισματικά. Κάποια νύχτα άγνωστοι τον δολοφόνησαν στην οικία του. Το γεγονός συνδυάστηκε με την άρνησή του να ανοικοδομηθεί εκεί ξανά ο ναός του Αϊ Γιώργη. Το γεγονός αυτό κυρίευσε με φόβο τους Τούρκους της περιοχής, οι οποίοι μεταφέρθηκαν εντός των τειχών της πόλης και οι Χριστιανοί βρήκαν την ευκαιρία να ανοικοδομήσουν τον ιερό ναό, ο οποίος περατώθηκε το 1925. Την άποψη αυτή δεν μπορούμε να την ελέγξουμε ως ακριβή και μάλλον πρόκειται απλά για κάποιο θρύλο, καθώς στον ναό υπάρχει η εικόνα, που αφιέρωσε ο Μελεμενάκης στον Άγιο Γεώργιο, γεγονός που αποδεικνύει πως ισχύει η πρώτη εκδοχή, αυτή του οράματος του Αγά.
Σύμφωνα με το περιοδικό «Παράκλητος» της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου (τεύχος 5/1972) η ενορία ιδρύεται με Β.Δ. το 1947. Η δεύτερη εκκλησία εγκαινιάστηκε από τον μακαριστό Επίσκοπο Τιμόθεο Βενέρη και ήταν αφιερωμένη μόνο στον Άγιο Γεώργιο. Επρόκειτο για έναν μικρής χωρητικότητας λευκό ναό, που ομοίαζε με εξωκκλήσι.
Ο νέος ιερός ναός
Τέλη της δεκαετίας του 1960 η ενορία μεγαλώνει, οι πιστοί στη Καλλιθέα πληθαίνουν και η ανάγκη για μεγαλύτερο ναό γίνεται επιτακτική. Έτσι λαμβάνεται η απόφαση το 1969 να οικοδομηθεί ο τρίτος ιερός ναός στη χάρη του Αγίου. Ο νέος τρίκλιτος ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου οικοδομείται αρχές της δεκαετίας 1970 ακριβώς εκεί, που στεκόταν ο παλιός ναός και μάλιστα περιφερειακά από αυτόν, με αποτέλεσμα, όταν τελείωσε η νέα εκκλησία, ο μικρότερος ναός να βρεθεί μέσα και να κατεδαφιστεί μετά, ώστε ο Άγιος να µη μείνει ούτε µια στιγμή άστεγος!
Τη διαδικασία εγκρίσεως της ανεγέρσεως νέου ναού ξεκίνησε ο τότε αιδεσ. πρωτ. Δημήτριος Παπαλεβυζάκης τον Ιανουάριου του 1961, αποστέλλοντας στη Τεχνική Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων τα αρχιτεκτονικά σχέδια ενός ναού, χωρητικότητας τουλάχιστον 500 ατόμων. Η εκπόνηση της μελέτης κατασκευής του ανατίθεται αρχικά στον πολ. μηχανικό Χαράλαμπο Αραχωβίτη και το εκκλ. συμβούλιο εγκρίνει την απόφαση αυτή. Επειδή τα χρήματα, που χρειάζονται για την ανέγερση του οικοδομήματος είναι πολλά (αναφέρεται το ποσό των 450.000 δρχ.), διενεργείται ετήσιος έρανος σε όλο το νησί τον Οκτώβριο του 1961. Το 1962 αλλάζει ο επιβλέπων μηχανικός και νέος ορίζεται ο αρχιτέκτονας Χρήστος Παπουτσάκης. Τελικά το 1965 το έργο αναλαμβάνει ο πολ. μηχανικός Ιωάννης Παπαδάκης. Το 1967 το εκκλησιαστικό συμβούλιο συνάπτει δάνειο με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ύψους 200.000 δρχ. προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο.
Το 1972 η Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, αποστέλλει έγγραφο στην ενορία Αγίου Γεωργίου ζητώντας να μάθει τους λόγους που η αποπεράτωση του οικοδομήματος καθυστερεί. Υπεύθυνοι της καθυστέρησης είναι φυσικά οι εργολάβοι! Επιτέλους, το οικοδόμημα παραδίδεται από τους αναδόχους το 1975. Το ξυλόγλυπτο τέμπο είναι έργο των Χανιωτών Ευαγγέλου Νταράκη και Θεοφάνη Λεδάκη, ενώ οι εικόνες του τέμπλου είναι του αγιογράφου Eυαγγέλου Λουράκη (1972-1976).Το τέμπλο είναι δωρεά των αδεφλών Τσουρλάκη και Ελευθερίας Μπερνιδάκη, Γ. Γαγάνη, Χαρ. Συνατσάκη και Αντ. Γιαννουλάκη. Η πέτρα που χρησιμοποιήθηκε ήταν από την Αλφά.
Τα εγκαίνια του σημερινού ι. ναού στις 8.06.1975
Την Κυριακή 8 Ιουνίου του 1975 εγκαινιάζεται ο τρίτος κατά σειρά ναός, επί μακαριστού Επισκόπου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Τίτου Σιλιγαρδάκη. Στα εγκαίνια έφεραν οστά τριών διαφορετικών μαρτύρων από την Ιερά Μονή Αρκαδίου, ένα για κάθε από τα τρία κλίτη της νέας εκκλησίας. «Ανάδοχοι» στα εγκαίνια του νέου ναού ορίστηκαν τιμητικά, για το μεν κεντρικό κλίτος ο Γεώργιος Δασκαλάκης, δημοτικός σύμβουλος και έμπορος στο επάγγελμα, για εκείνο του Αγίου Μηνά η δίδα Χρυσάνθη Φαλαγκαράκη και για εκείνο του Αγίου Δημητρίου η Χαρίκλεια Λεμονάκη. Στον Μεγάλο Εσπερινό και στην εναπόθεση των ιερών λειψάνων στην Αγία Τράπεζα το Σάββατο και την Κυριακή αντίστοιχα έλαβαν μέρος οι Ηγούμενοι από το Αρκάδι και το Αρσάνι, ο δ/ντης της Ιερατικής Σχολής Χανίων και φυσικά σύσσωμος κλήρος και λαός της Ι. Μητροπόλεως. Προϊστάμενος ιερέας την περίοδο εκείνη του ιερού Ναού διατελούσε ο αιδεσ. πρωτ. Γεώργιος Θωμαδάκης. Το 1974 η ενορία επεκτείνει τα όριά της με την υπ. αριθμ. 4/1974 απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου της Ι.Μ.Ρ.Α. Παραπλεύρως οικοδομείται και το Πνευματικό Kέντρο της Eνορίας, το 1994.
Οι δύο παραδόσεις
για την ονομασία «Πεταλιώτης» ή «Πεταλωτής»
Σχετικά με το πώς δόθηκε το προσωνύμιο «Πεταλιώτης» ή «Πεταλωτής» στον ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, του πρώτου δηλαδή μικρού λευκού ναού, που έμοιαζε πολύ με εξωκκλήσι, με μικρό καμπαναριό και χωρητικότητας λίγων μόνο πιστών, υπάρχουν δύο διαφορετικές παραδόσεις.
Η πρώτη παράδοση αναφέρει, πως την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατοικούσε κοντά στον Άγιο Γεώργιο, ένας φτωχός πεταλωτής αλόγων, που είχε αποκτήσει πολλά παιδιά. Το επάγγελμά του όμως, δεν του απέδιδε αρκετά χρήματα και η οικογένεια του υπέφερε από την ανέχεια. Να υπενθυμίσουμε μόνο, πως την περίοδο της Τουρκοκρατίας, άλογα και μουλάρια είχαν το προνόμιο μόνο να έχουν στην ιδιοκτησία Τούρκοι. Στους ραγιάδες επιτρεπόταν να κατέχουν µόνο φτωχά γαϊδουράκια. Νύχτα και µέρα ο φτωχός πεταλωτής παρακαλούσε τον Άγιο Γεώργιο να τον βοηθήσει, προσευχόμενος στο εικονοστάσι, που υπήρχε κοντά στην καλύβα του, που ήταν αφιερωμένο στη χάρη του Αγίου Γεωργίου.
Μια νύχτα παρουσιάζεται στον ύπνο του πεταλωτή ένας άνδρας µε στρατιωτική στολή και του λέει να κάµει µια καλύβα στην «παπούρα» (=επίπεδος χώρος σε ύψωμα, γήλοφος), στο λόφο δηλαδή, που σήµερα είναι γνωστός ως «λόφος Τσουρλάκη». Σύμφωνα με το Χάρη Στρατιδάκη, η «παπούρα» φιλοξενούσε την τουβλοποιία και το αντίστοιχο εργοτάξιο του Ευάγγελου Τσουρλάκη, μονάδα που μαζί με την ΒΙΟ και το συγκρότημα του Παντελή Γαγάνη στο ενετικό λιμάνι αποτελούσαν μεταπολεμικά τις μεγάλες βιομηχανίες του Ρεθύμνου. Επρόκειτο για έναν χωματόλοφο, ο οποίος ήταν «ξεκουφωμένος», όπου εκεί έγιναν επί Γερμανικής Κατοχής οι εγκαταστάσεις με το μεγάλο πολυβολείο. Όλα τα έργα αυτά στη συνέχεια σκεπάστηκαν με χώμα και επάνω φυτεύτηκαν αθάνατοι για «καμουφλάζ» και τίποτε σχεδόν δεν μαρτυρούσε ότι εκεί υπήρχε «πολεμική βάση».
Γυρνώντας στην ιστορία μας, ο πεταλωτής έκανε ότι του είπε ο στρατιωτικός, που ήταν ο Άγιος Γεώργιος και το θαύμα έγινε. Όταν οι Τούρκοι αγάδες κατέβαιναν από τα χωριά τους, το Μαρουλά, το Άδελε και την Πηγή, στην πόλη και πλησίαζαν στην καλύβα του πεταλωτή, τα πέταλα «έφευγαν» κατά περίεργο τρόπο από τα άλογά τους και υποχρεωτικά σταματούσαν στην καλύβα – πεταλάδικο, για να πεταλώσουν ξανά τα ζώα. Σύµφωνα µ’ αυτή την παράδοση ο Άγιος ονομάστηκε «Πεταλιώτης» ή «Πεταλωτής», αφού βοήθησε τον τεχνίτη να θρέψει τη φαμίλια του από τα πέταλα των αλόγων.
Η δεύτερη παράδοση αναφέρει, ότι την περίοδο της Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι γύρω από τον πρώτο ιερό Ναό του Αϊ Γιώργη άκουγαν τη νύχτα θόρυβο, «πεταλιές» από τις οπλές αλόγου σε καλπασμό. Πολλοί µάλιστα έλεγαν ότι είχαν δει τον Άγιο Γεώργιο πάνω στ’ άλογό του να καλπάζει, προστατεύοντας και δίνοντας θάρρος στους Χριστιανούς. Από τούτο το γεγονός λέγεται, πως ονομάστηκε η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου «Πεταλιώτης».
Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τον αιδ. πρωτ. Δημήτριο Χριστοδουλάκη, προϊστάμενο ιερέα του ι. ναού του Αγίου Γεωργίου Πεταλιώτη Καλλιθέας για τη φωτογραφία που μας παραχώρησε, τον κ. Χάρη Στρατιδάκη, για την αμέριστη βοήθεια του και τον κ. Γεώργιο Λινοξυλάκη για τη παροχή αρχειακού υλικού.
Ανακοίνωση στο τοπικό τύπο για τα εγκαίνια
του τρίτου κατά σειρά ιερού ναού τον Ιούνιο του 1975
(Φωτ. αρχείο Γεωργίου Λινοξυλάκη)
Στη φωτογραφία διακρίνεται ο παλαιός λευκός ι. Ναός του Αγίου Γεωργίο Πεταλιώτη
και εξωτερικά ο νεοαναγειρόμενος νέος ναός αρχές του 1970
(Λεπτομέρεια φωτ. Νικολάου Σταματάκη)
Ο νέος ι. ναός του Αγίου Γεωργίου του Πεταλιώτη, δεκαετία 1970-80
(Από το περιοδικό «Παράκλητος» της Ι.Μ. Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου)
Στη φωτογραφία διακρίνεται ο παλαιός λευκός ι. Ναός του Αγίου Γεώργιο Πεταλιώτη
και εξωτερικά ο νεοαναγειρόμενος νέος ναός αρχές του 1971
(Φωτ. Νικολάου Σταματάκη)
Φωτογραφία με τον πρώτο ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου.
Διακρίνεται στο βάθος αριστερά από το γήπεδο του ΚΕΡΑΥΝΟΥ δίπλα στη ΒΙΟ
(Φωτ. Λευτέρη Κρυοβρυσανάκη)
Από το χτίσιμο του σημερινού ιερού ναού,
περιμετρικά του παλαιού ναού του Αγίου Γεωργίου «Πεταλιώτη» στα τέλη του 1970.
Αριστερά διακρίνεται, ο τότε προϊστ. του ναού πρωτ. Δημήτριος Παπαλεβυζάκης
(Φωτ. αρχείο αιδ. πρωτ. Δημητρίου Χριστοδουλάκη)
Ο ι. ναός στη πρώτη φάση ανοικοδομήσεώς του με πέτρα
από το χωριό Αλφά Μυλοποτάμου, το Μάρτιο του 1971
(Περιοδικό «Παράκλητος» της Ι.Μ.Ρ.Α. τεύχος 3/1971)
Λίγο πριν τοποθετηθεί η σκεπή το Μάιο του 1972
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου